ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΡΑΧΗΣ ΠΙΕΡΙΑΣ «ΤΑ ΠΑΤΡΙΑ»
1977-2021
44 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ
Σε μια πολύ όμορφη γωνιά της Μακεδονικής γης, στους πρόποδες του Ολύμπου και των Πιερίων βρίσκεται η μικρή Ράχη της Πιερίας, όπου εδρεύει ο Πολιτιστικός Σύλλογος «ΤΑ ΠΑΤΡΙΑ».
Η ιστορία του μοιάζει κάπως με παραμύθι, ένα παραμύθι όμως πέρα ως πέρα αληθινό.
Πριν από 44 χρόνια άρχισε να υλοποιείται η ιδέα της ίδρυσης του πολιτιστικού αυτού συλλόγου. Ήταν τότε που κάποιοι νέοι οραματίζονταν αυτό που αργότερα έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο στα πολιτιστικά πράγματα του τόπου τους. Ήταν τότε που είχε ωριμάσει η ιδέα της ίδρυσης ενός συλλόγου που θα συνέβαλλε στη διατήρηση της παράδοσης του τόπου, που θα συνέτεινε στην επιλεκτική προσέγγιση του παρόντος και μέλλοντος, συνδέοντάς τα δημιουργικά και εποικοδομητικά με το χθες.
Παρακολουθώντας κανείς το παρόν στη συμπόρευσή του με το αύριο διαπιστώνει πόσο αληθινή και πρωτοπόρα υπήρξε εκείνη η προσπάθεια, πόσο καθοριστική πορεία για τον τόπο της διέγραψε. Σε μια εποχή που διασταυρώνεται η γνώση με την αμφισβήτηση, η πίστη με την ανεπαρκή ομολογία, η πρόοδος με την ψυχρότητα, το ουσιαστικό με το επιφανειακό, άνοιξε, ο Σύλλογος της Ράχης, στο βαθμό που το μπορούσε, υγιείς δρόμους και κατηύθυνε, στο μέτρο που του αναλογούσε, τα λαογραφικά και πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής.
Επρόκειτο αρχικά για μικρές παρεμβάσεις στην καθημερινότητα της ζωής της μικρής κοινωνίας, γεμάτες όμως μεράκι. Την αδυναμία αναπλήρωνε η προσπάθεια, την υστέρηση η διάθεση, την έλλειψη η προσφορά, την οικονομική αδυναμία η προσωπική εργασία. Η πρόοδος του χωριού είχε γίνει ατομική υπόθεση. Ο καθένας έθετε στην υπηρεσία του κοινού καλού κάθε τι δικό του. Αγροτικά οχήματα και εργαλεία. Μια θαυμαστή συνεργασία. Συστράτευση ψυχών και σωμάτων.
Σε μια εποχή ιδιαιτέρως κρίσιμη, οι νέοι της Ράχης έδιναν το σωστό στίγμα. Είχαν κατανοήσει την αναγκαιότητα συνεργασίας για την επίτευξη του κοινωνικού συμφέροντος. Είχαν συνειδητοποιήσει αυτό που ο Αριστοτέλης έλεγε πριν από 2.500 χρόνια. «Πρότερον το όλον του μέρους, Αναιρουμένου γάρ του όλου, ουκ έσται πους, ουδέ χείρ». Διαπνέονταν από την κοινή πίστη για την ανάδειξη του χωριού σε εστία κοινωνικής προσφοράς και δράσης.
Η δράση του πολιτιστικού συλλόγου «ΠΑΤΡΙΑ» στα 43 αυτά χρόνια εξακτινώθηκε σε πάρα πολλούς τομείς με στόχο πάντα την ηθική συγκρότηση, την πνευματική εξύψωση, την ψυχική ανάταση και την κοινωνική αλληλεγγύη:
- Θεατρικές παραστάσεις,
- Χορευτικά συγκροτήματα,
- Χορωδίες,
- Μουσικές εκτελέσεις και μουσικές παραστάσεις,
- Περιοδικό,
- Τμήμα πληροφορικής,
- Τράπεζα αίματος και βέβαια εδώ και 34 χρόνια οι καθιερωμένες Ημερίδες και τα Συνέδρια.
Το Θεατρικό ρεπερτόριο έχει να παρουσιάσει έργα όλων των ειδών: δράματα, κωμωδίες, κωμειδύλλια, κοινωνικά, θρησκευτικά. Από την Γκόλφω – το πρώτο θεατρικό έργο μέχρι και το Ρήγα Φερραίο έχει μεσολαβήσει μια πλειάδα θεατρικών έργων με πολλές θεατρικές παραστάσεις εντός και εκτός Νομού αλλά και εκτός Ελλάδος. Ο παπα-Βλαχάβας και η θυσία του Αβραάμ, τα Αρραβωνιάσματα και το Μπουρίνι, η Τύχη της Μαρούλας και ο Διάκος, Η Αντιγόνη και ο Παύλος Μελάς, Το νησί της Αφροδίτης και Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας. Οι Λαζαίοι, η Χαρτοπαίχτρα και το Παραμύθι χωρίς Όνομα.
Δεν ήταν καθόλου εύκολο να στηθεί μια θεατρική παράσταση. Οι ηθοποιοί σ’όλα τα έργα ντόπιοι, από μικρά παιδιά μέχρι και ενήλικες, από μαθητές και φοιτητές μέχρι καθηγητές, από επαγγελματίες μέχρι και αγρότες. Τα μέσα πενιχρά. Η διάθεση όμως μεγάλη. Οι πρόβες υπό δύσκολες συνθήκες. Κυριακές και αργίες, μεσημέρια αλλά και βράδια. Τότε, που όλοι μετά τον κάματο της μέρας επιδίωκαν την ξεκούραση, οι ερασιτέχνες ηθοποιοί διέθεταν τον πολύτιμο χρόνο τους, για να παρουσιάζουν αυτό που σταδιακά εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από όλους. Είναι όντως μεγαλείο να προσφέρεσαι αγόγγυστα για κάτι που ατομικά και πρόσκαιρα δεν ωφελεί∙ Είναι δε αξιοσημείωτη, όσον αφορά την αισθητή αναβάθμιση των θεατρικών παραγωγών του ΘΕΑΤΡΟΥ ΡΑΧΗΣ η πολύχρονη συνεργασία του με τον ηθοποιό και β. σκηνοθέτη του Κ.Θ.Β.Ε. Γιώργο Φουρνιάδη, καθώς και με άλλους επαγγελματίες του χώρου, τους μουσικούς Κώστα Βόμβολο & Χρήστο Δημάκη, και τους σκηνογράφους Κώστα Δημητριάδη & Ντίνο Ντούρο.
Στα πλαίσια της δραστηριοποίησης του Συλλόγου στον τομέα της μουσικo-χορευτικής παράδοσης του τόπου, δημιουργήθηκαν χορευτικά συγκροτήματα. Μεγάλοι, νεότεροι και μικρά παιδιά συμμετείχαν και συμμετέχουν σ’ αυτά και εκφράζουν με τον τρόπο τους την επενδυμένη μέσα τους χορευτική αίσθηση. Με χορούς ντόπιους αλλά και από όλη την Ελλάδα, έδωσαν παραστάσεις όπου το καθήκον τους καλούσε. Ξεχωριστή η συμμετοχή στο Λαϊκό Χειμώνα που οργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία του Δημοσιογράφου Γιώργη Μελίκη. Επρόκειτο για εξαγωγή πολιτισμού και ντόπιων συνηθειών. Μια πρωτόγνωρη εμπειρία για τους συμμετέχοντες και μια ηθική ανταμοιβή και δικαίωση για όλους.
Σε συνδυασμό με τα χορευτικά συγκροτήματα λειτουργούν και οι χορωδίες. Ο χορός επενδυμένος με τοπικά τραγούδια και συνήθειες γοητεύει και συγκινεί. Η τοπική γκάιντα και το κλαρίνο, κατά κύριο λόγο, κυριαρχούν στις μουσικές εκτελέσεις. Χαρακτηρίσθηκε ως επίτευγμα, για τα δεδομένα μάλιστα ενός μικρού χωριού, η έκδοση του δίσκου –cd- με τα παραδοσιακά τραγούδια της περιοχής: «Τα Δημοτικά του Ολύμπου». Ένας δίσκος που εμπεριέχει πλήθος πληροφοριών για τα τραγούδια: τα λόγια, την ιστορία τους, τον ήχο εκτέλεσης. Είναι για τους ντόπιους ερασιτέχνες καλλιτέχνες κατάθεση βιωματική, εκδήλωση ψυχής. Είναι οι ρίζες του τόπου τους, η παράδοσή τους. Η αξία του βέβαια θα εκτιμηθεί δεόντως αργότερα, όταν ο χρόνος που φθείρει τα πάντα στο πέρασμά του θα υποτάσσεται στο δημιουργικό χθές.
Η ορχήστρα του Συλλόγου αποτελούμενη από ντόπια παιδιά και συνεπικουρούμενη από άλλους εθελοντές προσέφερε και προσφέρει ώρες ποιοτικής διασκέδασης.
Μια άλλη προτεραιότητα ήταν να αποκτήσει ο σύλλογος των ΠΑΤΡΙΩΝ φωνή μέσω του τύπου, ένα βήμα επικοινωνίας με τα μέλη του και τους απανταχού φίλους του. Οργανώθηκε λοιπόν η έκδοση περιοδικού με τίτλο την επωνυμία του συλλόγου, «ΤΑ ΠΑΤΡΙΑ». Μια προσπάθεια ομολογουμένως δύσκολη με εντυπωσιακά ωστόσο αποτελέσματα. «ΤΑ ΠΑΤΡΙΑ» αποτελούν βήμα παρουσίασης των πεπραγμένων του Συλλόγου και έκφρασης απόψεων και ιδεών, συνιστούν συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, αλλά και ανάμεσα στους ανθρώπους που τα αγαπούν.
Τέλος πολιτιστικό γεγονός ιδιαίτερης σημασίας θεωρούνται οι ετήσιες εκδηλώσεις των ΠΑΤΡΙΩΝ, που διοργανώνονται κάθε Οκτώβριο στην Ράχη με την ευκαιρία της πανήγυρης του πολιούχου του χωριού Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστού. Στα ΠΑΤΡΙΑ περιλαμβάνονται λατρευτικές εκδηλώσεις, επιστημονικά συνέδρια, θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις, συναυλίες κ.ά.
Στα πλαίσια των συναυλιών αυτών έχουν προσκληθεί κατά καιρούς γνωστότατοι καλλιτέχνες παραδοσιακής και όχι μόνο μουσικής. Ο Στέλιος Μπέλος, ο Σάββας Σιάτρας, ο Χρήστος Φωτίου, η Νίτσα Τσίτρα, ο Κώστας Τσαμπάς, ο Χρόνης Αϊδονίδης, η Ξανθίππη Καραθανάση, ο Χρυσόστομος Μητροπάνος, ο Πέτρος Γαϊτάνος, ο Κώστας Μακεδόνας, η Γλυκερία, ο Δημήτρης Υφαντής, ο Αντώνης Κυρίτσης, ο Βασίλης Σερμπέζης, η Αρετή Κετιμέ, ο Παναγιώτης Λάλεζας, ο Παντελής Θαλασσινός, ορχήστρες όπως η «Εστουδιαντίνα», η «Θρία» του Δήμου Ασπροπύργου, οι «ΤΑΚΙΜ» και αρκετοί ακόμη.
Η ζωντανή εκτέλεση της ραψωδίας του Σωκράτη Βενάρδου «Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός» στα πλαίσια των ΙΓ΄ ΠΑΤΡΙΩΝ, υπό την διεύθυνση του Γιώργου Γιαννακόπουλου και την γενική οργανωτική φροντίδα του Ανδρέα Ροδουσάκη, και με την παρουσία αξιόλογων καλλιτεχνών κατέχει σημαντικότατη θέση σ’ αυτές τις συναυλίες των ΠΑΤΡΙΩΝ και κατά τις εκτιμήσεις τρίτων ήταν γεγονός.
Η πολιτιστική διαδρομή έχει να επιδείξει ακόμη επαφές και με άλλους τοπικούς συλλόγους στο βαθμό που αυτό κρίνεται αναγκαίο γιατί η συνεργασία πάντα αναδεικνύει τις ευγενικές προσπάθειες και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για γόνιμες μελλοντικές επαφές.
Ως επίλογο στο «παραμύθι» της ιστορίας των ΠΑΤΡΙΩΝ της Ράχης αναφέρουμε τα εξής : Μία από τις πρώτες προτεραιότητες του συλλόγου και όνειρο όλων των διοικήσεων ήταν η στέγασή του σε δικό του χώρο. Η πραγματοποίηση αυτού του άπιαστου αρχικά ονείρου έγινε πραγματικότητα με την ένταξη του έργου στο πρόγραμμα LEADER 1 με συνολικό προϋπολογισμό 30.797.000 δραχμών από τα οποία το 70% ήταν χρηματοδότηση του προγράμματος και το 30% συμμετοχή του Συλλόγου. Το έργο θεμελιώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1994 και εγκαινιάσθηκε τον Οκτώβριο του 1996 από τον Νομάρχη Πιερίας κ. Πασχάλη Μπροφίδη. Είναι δε συνολικού εμβαδού 480 τ.μ.. Πέραν της συμμετοχής του ο Σύλλογος έχει εξοπλίσει το κτίριο με ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό, γραφεία, βιβλιοθήκες, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, φωτοαντιγραφικό και λοιπό εξοπλισμό της τάξεως των 30.000.000 δραχμών.
Στήθηκε έτσι ένα λαμπρό κτίριο που στέγασε τα γραφεία του Συλλόγου και του περιοδικού, την βιβλιοθήκη, την αίθουσα πληροφορικής, αποθηκευτικούς και άλλους λειτουργικούς χώρους και την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων όπου πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις του Συλλόγου και γενικότερα κοινωνικές εκδηλώσεις του χωριού, ενώ έχει εγκριθεί η ανέγερση της αίθουσας θεάτρου και πολλαπλών χρήσεων του Συλλόγου μέσα από το τοπικό πρόγραμμα Leader.
Η «παραμυθένια» ιστορία των ΠΑΤΡΙΩΝ, όπως πολύ συνοπτικά, επιγραμματικά παρουσιάσθηκε, είναι κατά βάσιν θεατρική. Η κυριότερη δραστηριότητα του Συλλόγου όλα αυτά τα 44 χρόνια της ζωής του είναι το ΘΕΑΤΡΟ. Τα έργα που αναφέρθηκαν έκαναν πάμπολλες παραστάσεις, που τις παρακολούθησαν χιλιάδες θεατές. Δεκάδες παιδιών δραστηριοποιήθηκαν και δραστηριοποιούνται, με όλες τις θετικές επιπτώσεις αυτής της δράσης, μέσω του ΘΕΑΤΡΟΥ ΡΑΧΗΣ.